Zamenhof dividiu o sistema básico para a formação dos nomes de países em Esperanto em duas partes. Na primeira parte o radical indica a pessoa e é necessário adicionar o sufixo “-uj” para formar o nome do país:
O sistema básico
| homo | lando |
|---|---|
| -0 | -ujo |
| ital-o | Ital-ujo |
| franc-o | Franc-ujo |
| german-o | German-ujo |
| angl-o | Angl-ujo |
| ĉin-o | Ĉin-ujo |
| japan-o | Japan-ujo |
| egipt-o | Egipt-ujo |
Na segunda parte, o radical indica o país e se adiciona o sufixo “-an”, para criar o nome da pessoa, que nasceu no país:
| lando | homo |
|---|---|
| Brazil-o | brazil-ano |
| Uson-o | uson-ano |
| Kolombi-o | kolombi-ano |
| Pakistan-o | pakistan-ano |
| Indonezi-o | indonezi-ano |
| Kenj-o | kenj-ano |
| Sud-Afrik-o | sud-afrik-ano |
O uso de “lando”
Pode-se usar o final “-lando”, em vez do sufixo “-uj”. Observe:
| homo | lando |
|---|---|
| -o | -lando (-ujo) |
| pol-o | Pol-lando (Pol-ujo) |
| svis-o | Svis-lando (Svis-ujo) |
| skot-o | Skot-lando (Skot-ujo) |
| finn-o | Finn-lando (Finn-ujo) |
| dan-o | Dan-lando (Dan-ujo) |
Teoricamente poder-se-ia usar o final “-lando” em todos os nomes de países (por exemplo: German-lando, Sved-lando, etc.), mas na prática não é muito comum ouvir essa forma. Esses nomes pertencem à primeira parte do sistema, onde o radical indica a pessoa e é adicionado o final “-lando” para formar o nome do país. Agora vejamos os exemplos:
| lando | homo |
|---|---|
| -o | -ano |
| Irland-o | irland-ano |
| Island-o | island-ano |
| Nederland-o | nederland-ano |
Esses nomes pertencem à segunda parte do sistema, onde o radical indica o país e adiciona-se o sufixo “-an” para criar o nome da pessoa nascida nele. Nesses casos, “-lando” é parte essencial do radical, que não pode ser retirado.
O uso de “-ujo e -io”
| homo | lando |
|---|---|
| -o | -io (-ujo) |
| ital-o | Ital-io (-ujo) |
| franc-o | Franc-io (-ujo) |
| german-o | German-io (-ujo) |
| angl-o | Angl-io (-ujo) |
| ĉin-o | Ĉin-io (-ujo) |
| japan-o | Japan-io (-ujo) |
| egipt-o | Egipt-io (-ujo) |
Observe os exemplos abaixo:
| homo | lando |
|---|---|
| -o | -ano |
| Kolombi-o | kolombi-ano |
| Ĉili-o | ĉili-ano |
| Siri-o | siri-ano |
| Indonezi-o | indonezi-ano |
| Aŭstrali-o | aŭstrali-ano |
| Niĝeri-o | niĝeri-ano |
| Liberi-o | liberi-ano |
Esses exemplos pertencem à segunda parte do sistema. O radical indica o país e é necessário adicionar o final “-ano” para criar o nome da pessoa, que nasceu lá; “-i” não é parte do final. Ele faz parte do radical e não se pode retirá-lo. Nesses exemplos, “-io” não substitui o final “-ujo”. Não se pode dizer “Kolombujo”, “Ĉilujo”, etc.
Landoj kun -(i)stano
Em alguns nomes de países, por influência das línguas nacionais, muitas pessoas usam o final “-stano” ou “-istano” ao invés de “-ujo”. Esses nomes geralmente pertencem à parte I do sistema.
| homo | lando |
|---|---|
| -o | -ujo / -(i)stano |
| afgan-o | Afgan-ujo/Afgan-istano |
| kazaĥ-o | Kazaĥ-ujo/Kazaĥ-stano |
| kirgiz-o | Kirgiz-ujo/Kirgiz-istano |
| kurd-o | Kurd-ujo/Kurd-istano |
| taĝik-o | Taĝik-ujo/Taĝik-istano |
| turkmen-o | Turkmenujo/Turkmen-istano |
| uzbek-o | Uzbek-ujo/Uzbek-istano |
Mas há um nome de país, que pertence à parte II do sistema (porque não existe um povo, que se ĉame “pakoj”). O final “-istano” é parte do radical e não pode ser retirado:
| lando | homo |
|---|---|
| -o | -ano |
| Pakistan-o | pakistan-ano |
Nota: A Academia de Esperanto aceita o uso de ambos os sufixos, “-ujo” e “-io” . Há uma lista, publicada pela Academia (resolução número 12, de 04/05/2009), apresentando o nome dos países em Esperanto.
Nomoj de Landoj (Nome dos Países)
Eŭropa Unio (União Européia)
La oficiala listo estas ĉe (A lista oficial está em): Europa.eu
| Flago (Bandeira) |
Lando (País) |
Ĉefurbo (Capital) |
|---|---|---|
 |
Eŭropa Unio | – |
 |
Aŭstrio | Vieno |
 |
Belgio | Bruselo |
 |
Bulgario | Sofio |
 |
Ĉeĥio | Prago |
 |
Danio | Kopenhago |
 |
Estonio | Talino |
 |
Finnlando | Helsinko |
 |
Francio | Parizo |
 |
Germanio | Berlino |
 |
Grekio | Ateno |
 |
Hispanio | Madrido |
 |
Hungario | Budapeŝto |
 |
Irlando | Dublino |
 |
Italio | Romo |
 |
Kipro | Nikozio |
 |
Kroatio | Zagrebo |
 |
Latvio | Rigo |
 |
Litovio | Vilno |
 |
Luksemburgo | Luksemburgo |
 |
Malto | La-Valeto |
 |
Nederlando | Amsterdamo |
 |
Pollando | Varsovio |
 |
Portugalio | Lisbono |
 |
Rumanio | Bukareŝto |
 |
Slovakio | Bratislavo |
 |
Slovenio | Ljubljano |
 |
Svedio | Stokholmo |
 |
Unuiĝinta Reĝlando aŭ Britio | Londono |
Unuiĝintaj Nacioj (Nações Unidas)
La oficiala listo estas ĉe (A lista oficial está em): Un.org
| Flago | Lando | Ĉefurbo |
|---|---|---|
 |
Afganio | Kabulo |
 |
Albanio | Tirano |
 |
Alĝerio | Alĝero |
 |
Andoro | Andoro Malnova |
 |
Angolo | Luando |
 |
Antigvo-Barbudo | Sankta Johano |
 |
Argentino | Bonaero |
 |
Armenio | Erevano |
 |
Aŭstralio | Kanbero |
|
Aŭstrio | Vieno |
 |
Azerbajĝano | Bakuo |
 |
Bahamoj | Nasaŭo |
 |
Bangladeŝo | Dako |
 |
Barato | Nov-Delhio |
 |
Barbado | Briĝurbo |
 |
Barejno | Manamo |
|
Belgio | Bruselo |
 |
Belizo | Belmopano |
 |
Belorusio | Minsko |
 |
Benino | Kotonuo / PortoNovo |
 |
Birmo (Mjanmao) | Najpidavo (Pjinmano) |
 |
Bocvano | Gaberono |
 |
Bolivio | Lapaco / Sukro |
 |
Bosnio kaj Hercegovino | Sarajevo |
 |
Brazilo | Braziljo |
 |
Britio (Unuiĝinta Reĝlando) | Londono |
 |
Brunejo | Bandar-SeriBegavano |
|
Bulgario | Sofio |
 |
Burkino | Vagaduguo |
| Burundo | Buĵumburo | |
 |
Butano | Timbuo |
| Centr-Afrika Respubliko | Bango | |
 |
Ĉado | Nĝameno |
|
Ĉeĥio | Prago |
 |
Ĉilio | Santiago de Ĉilio |
 |
Ĉinio | Pekino |
|
Danio | Kopenhago |
 |
Domingo | San-Domingo |
| Dominiko | Roseo | |
 |
Ebur-Bordo | Jamasukro |
 |
Egiptio | Kairo |
 |
Ekvadoro | Kito |
 |
Emirlandoj (Unuiĝintaj Arabaj) | Abudabio |
| Eritreo | Asmero (Asmaro) | |
|
Estonio | Talino |
 |
Etiopio | Adis-Abebo |
| Fiĝio | Suvo | |
 |
Filipinoj | Manilo |
|
Finnlando | Helsinko |
|
Francio | Parizo |
 |
Gabono | Liberurbo |
 |
Gambio | Banĝulo |
 |
Ganao | Akrao |
|
Germanio | Berlino |
|
Grekio | Ateno |
| Grenado | Sankta Georgo | |
 |
Gujano | Georgurbo |
 |
Gvatemalo | Gvatemalurbo |
 |
Gvineo (Konakria) | Konakrio |
 |
Gvineo Bisaŭa | Bisaŭo |
| Gvineo Ekvatora | Malabo | |
| Ĝibutio | Ĝibuto | |
| Haitio | Portoprinco | |
|
Hispanio | Madrido |
 |
Honduro | Tegucigalpo |
|
Hungario | Budapeŝto |
 |
Indonezio | Ĝakarto |
 |
Irako | Bagdado |
 |
Irano | Tehrano |
|
Irlando | Dublino |
 |
Islando | Rejkjaviko |
 |
Israelo | Jerusalemo |
|
Italio | Romo |
 |
Jamajko | Kingstono |
 |
Japanio | Tokio |
 |
Jemeno | Sanao |
 |
Jordanio | Amano |
 |
Kaboverdo | Prajo |
 |
Kamboĝo | Pnom-Peno |
 |
Kameruno | Jaundeo |
 |
Kanado | Otavo |
 |
Kartvelio | Tbiliso |
| Kataro | Daŭho | |
| Kazaĥio | Astano | |
| Kenjo | Najrobo | |
|
Kipro | Nikozio |
| Kirgizio | Biŝkeko | |
| Kiribato | Bairikio | |
 |
Kolombio | Bogoto |
| Komoroj | Moronio | |
| Kongo (Respubliko Kongo) | Brazavilo | |
 |
Kongolando (Dem. Resp. Kongo) | Kinŝaso |
 |
(Nord-)Koreio (Pop. Dem. Resp.) | Pjongjango |
 |
(Sud-)Koreio (Respubliko de) | Seulo |
 |
Kostariko | San-Joseo |
|
Kroatio | Zagrebo |
 |
Kubo | Havano |
| Kuvajto | Kuvajtubo | |
| Laoso | Vjentjano | |
|
Latvio | Rigo |
| Lesoto | Maseruo | |
 |
Libano | Bejruto |
 |
Liberio | Monrovio |
| Libio | Tripolo | |
| Liĥtenŝtejno | Vaduzo | |
| |
Litovio | Vilniuso |
|
Luksemburgo | Luksemburgo |
| Madagaskaro | Antananarivo | |
| Makedonio | Skopjo | |
| Malajzio | Kuala-Lumpuro | |
| Malavio | Lilongvo | |
| Maldivoj | Maleo | |
| Malio | Bamako | |
| Malto | La-Valeto | |
 |
Maroko | Rabato |
| Marŝaloj | Majuro | |
| Maŭricio | Port-Luizo | |
| Maŭritanio | Nuakŝoto | |
 |
Meksiko | Meksik-urbo |
| (Federacio de) Mikronezio | Palikiro | |
| Moldavio (Moldava Respubliko) | Kiŝinevo | |
| Monako | Monako | |
| Mongolio | Ulanbataro | |
 |
Montenegro | Podgoriĉo / Cetinjo |
 |
Mozambiko | Maputo |
| Namibio | Vindhuko | |
| Nauro | Jareno | |
|
Nederlando | Amsterdamo |
| Nepalo | Katmando | |
 |
Niĝerio | Abuĝo |
 |
Niĝero | Niameo |
 |
Nikaragvo | Managvo |
 |
Norvegio | Oslo |
 |
Nov-Zelando | Velingtono |
| Omano | Maskato | |
 |
Pakistano | Islamabado |
| Palaŭo | Ngerelmudo (Melekeoko) | |
| Panamo | Panamurbo | |
| Papuo-Nov-Gvineo | Port-Moresbo (Konedobuo) | |
 |
Paragvajo | Asunciono |
 |
Peruo | Limo |
|
Pollando | Varsovio |
|
Portugalio | Lisbono |
 |
Ruando | Kigalio |
|
Rumanio | Bukareŝto |
 |
Rusio | Moskvo |
| Salomonoj | Honiaro | |
 |
Salvadoro | San-Salvadoro |
| Samoo (Okcidenta) | Apio | |
| Sankta Kristofo kaj Neviso | Basetero | |
| Sankta Lucio | Kastrizo | |
| Sankta Vincento kaj la Grenadinoj | Kingstaŭno | |
| San-Marino | San-Marino | |
| Sao-Tomeo kaj Principeo | Sao-Tomeo | |
 |
Saŭda Arabio | Riado |
| Sejŝeloj | Viktorio | |
 |
Senegalo | Dakaro |
 |
Serbio | Beogrado |
 |
Siera-Leono | Fritaŭno |
 |
Singapuro | Singapuro |
 |
Sirio | Damasko |
|
Slovakio | Bratislavo |
|
Slovenio | Ljubljano |
 |
Somalio | Mogadiŝo |
| Srilanko | Kolombo | |
 |
Sud-Afriko | Pretorio, Bloemfontein kaj Kaburbo |
 |
Sudano (Norda) | Ĥartumo |
| Sudano Suda | Jubo | |
 |
Surinamo | Paramaribo |
| Svazilando | Mbabano kaj Lobambo | |
|
Svedio | Stokholmo |
 |
Svislando | Berno |
| Taĝikio | Duŝanbo | |
 |
Tajlando | Bankoko |
 |
Tanzanio | Dodomao |
| Timoro Orienta | Dilo | |
 |
Togolando | Lomeo |
| Tongo | Nukualofo | |
 |
Trinidado kaj Tobago | Portospeno |
 |
Tunizio | Tunizo |
 |
Turkio | Ankaro |
| Turkmenio | Aŝĥabado | |
| Tuvalo | Funafutio | |
| Ugando | Kampalo | |
 |
Ukrainio | Kievo |
 |
Urugvajo | Montevideo |
 |
Usono | Vaŝingtono |
| Uzbekio | Taŝkento | |
| Vanuatuo | Portvilao | |
 |
Venezuelo | Karakaso |
 |
Vjetnamio | Hanojo |
 |
Zambio | Lusako |
 |
Zimbabvo | Hararo |
Teritorioj Dependantaj de Aŭstralio
| Kokosinsuloj | Pulopanjango | |
| Herda kaj Makdonaldaj Insuloj | ||
| Kristnaskinsulo | Setlemento | |
| Norfolkinsulo | Kingstono |
Teritorioj Dependantaj de Britio
 |
Anglio | Londono |
 |
Skotlando | Edinburgo |
 |
Kimrio | Cardiff |
 |
Nord-Irlando | Belfasto |
Krondependaĵoj de la Brita Monarkio
| Aldernejo | Sankt-Ano | |
| Gernezejo | Sankt-Petro-Porto | |
| Hermo | ||
| Ĵerzejo | Sankt-Heliero | |
| Manksinsulo | Duglaso | |
| Sarko |
Britaj Transmaraj Teritorioj
| Akrotiro kaj Dekelio | Episkopo Kantonmento | |
| Angvilo | La-Valo | |
| Ascensiono | Ĝorĝtaŭno | |
| Bermudo | Hamiltono | |
| Brita Antarkta Teritorio | Rotero | |
| Brita Hindoceana Teritorio | Kampo Justico | |
| Britaj Virgulinsuloj | Rod-Taŭno | |
| Ĝibraltaro | Ĝibraltaro | |
| Falklandoj | Stanlejo | |
| Kejmanoj | Georgurbo | |
| Moncerato | Bradeso (eks. Plimuto) | |
| Pitkarna Insularo | Adamstaŭno | |
| Sankta Heleno | Ĵamestaŭno | |
| Sud-Georgio kaj Sud-Sandviĉinsuloj | Pinto de Reĝo Edvardo | |
| Tristano-da-Kuno | Edinburgo de la Sep Oceanoj | |
| Turkoj kaj Kajkoj | Kokborno |
Teritorioj Dependantaj de Ĉinio
 |
Honkongo | Kaŭluno |
| Makao | Makao |
Teritorioj Dependantaj de Danio
| Ferooj | Torhaveno | |
| Gronlando | Nuko |
Teritorioj Dependantaj de Francio
| Gvadelupo | Bas-Tero | |
| Franca Gviano | Kajeno | |
| Majoto | Mamutĝo | |
| Martiniko | Fordefranco | |
| Nov-Kaledonio | Numeo | |
| Polinezio Franca | Papeto | |
| Reunio | Sankta Deniso | |
| Sankta Bartolomeo | Gustavia | |
| Sankta-Marteno | Marigo | |
| Sankta-Pjero kaj Mikelono | Sankta-Pjero | |
| (Francaj) Sudaj Teritorioj | Saint-Pierre, Reunio | |
| Valiso kaj Futuno | Mata-Uto |
Teritorioj Dependantaj de Hispanio
| Kanarioj | La-Palmoj, Sankta-Cruzo |
Teritorioj Dependantaj de Nederlando
 |
Arubo | Oranjestado |
| Kariba Nederlando | Bonaire | |
| Kuracao | Vilemstado | |
| Sent-Martino | Filipsburgo |
Teritorioj Dependantaj de Norvegio
| Buvetinsulo | ||
| Svalbardo kaj Jan-Majen-Insulo | Longjarurbo |
Teritorioj Dependantaj de Nov-Zelando
| Kukinsuloj | Avaruo | |
| Niuo | Alofo | |
| Tokelao | Fakaofo |
Teritorioj Dependantaj de Portugalio
| Madejro | Funĉalo |
Teritorioj Dependantaj de Tanzanio
| Zanzibaro | Zanzibarurbo |
Teritorioj Dependantaj de Usono
| Gvamo | Agano | |
| Jonstonatolo | ||
| Midvejinsuloj | ||
| Nord-Marianoj | Saipano | |
 |
Puerto-Riko | San-Juano |
| Usona Samoo | Pagopago | |
| Usonaj Virgulinsuloj | Ĉarlotamilio | |
| Vejkinsulo |
Aliaj Ŝtatoj, aŭ Partoj de Aliaj Ŝtatoj (Outros Estados)
Ŝtatoj kiuj estas ne anoj en la Unuiĝintaj Nacioj, aŭ kies statuso estas kontestita. (Estados que não são membros da Organização das Nações Unidas, ou cujo estado é disputado).
| Abĥazio | Suĥumo | |
| Ĉednistrio | Tiraspolo | |
| Gagaŭzio | Komrato | |
| Kosovo | Priŝtino | |
| Naĥiĉevano | Naĥiĉevano | |
| Norda Kipro | Nikozio | |
 |
Palestino | Ramalaĥo |
| Respubliko Montara Karabaĥo | Stepanakerto | |
| Saharo Okcidenta | Ajuno | |
| Sankta Monto Atos | Karieso | |
| Somalilando | Hargejso | |
| Sud-Osetio | Cĥinvalo | |
 |
Tajvano | Tajpeo |
| Vatikano (Apostola Seĝo) | Vatikanurbo |
Ameriko (América)
Argentino (Argentina)
En 1526 la itala esploristo Giovanni Caboto esploris la elfluejon de la rivero Paranao. Laŭ la opinio de tiu vojaĝanto ĉi tiu rivero fluis sur teritorio riĉa je arĝento. Pro tio ĝi estis nomita Río de la Plata (hispane río – rivero; plata – arĝento). Pli poste la nomo estis disvastigita sur la tuta lando, tamen laŭ la latina formo – argentum.
Bolivio (Bolívia)
Estis nomita laŭ la nomo de Sudamerika batalanto por sendependeco, Simón Bolívar.
Brazilo (Brasil)
La nomo estas donita pro la abundo de la multekostaj specoj de arboj kiu havas ruĝan lignon, kio en la lingvo de aborigenaj indianoj nomas Ibirapitanga kaj porgalanoj nomis Pau-Brasil, tiu estas, “Ligno Ruĝa kiel Fajro”.
Ekvadoro (Equador)
Landan teritorion trapasas la ekvatoro, de kie devenas la landnomo.
Haitio (Haiti)
En la lingvo de la karibaj indianoj haiti signifas “montara”.
Honduro (Honduras)
Estis malkovrita de Kolumbo en 1502. Hispane Hondura signifas ‘profundeco’, ĉar ĉe la bordoj de la lando, la akvo estas tre profunda.
Kanado (Canadá)
La nomo verŝajne devenas el kanata, kiu en la lingvo de la hurona tribo de indianoj signifas “vilaĝo”.
Kolombio (Colômbia)
La lando estis nomita pro Kolumbo.
Kostariko (Costa Rica)
Hispane Costa Rica signifas “riĉa bordo”.
Panamo (Panamá)
Origine ĉi tie estis indiana fiŝista vilaĝo, Panama, kies nomo signifas “multe da fiŝoj”. Moderna Panamo estis fondita en 1519 de la hispana soldato Pedro Arias Dávila.
Peruo (Perú)
La haipanaj soldatoj antikve nominejis Birú [biru] aŭ Berú [beru] al lando el sudo la Panamo.
Puerto-Riko (Porto Rico)
La origina setlejo de San-Juan estis fondita en 1508 sur la ĉefinsulo, sed en 1521 la nomo estis movita al la du najbaraj rokaj insuletoj. La setlejo unue nomiĝis Puerto Rico, t.e. “Riĉa Haveno”, kaj la ĉeflando – Juan Bautista (aŭ Johano la Baptisto). Post jarcentoj la du lokoj interŝanĝis siajn nomojn.
Usono (Estados Unidos)
La angla mallongigo USA devenas de la nuna ŝtatnomo United States of America (“Unuiĝintaj Ŝtatoj de Ameriko”), dum la Esperanta nomo devenas de antaŭe iafoje uzata varianto de tiu nomo United States of North America (“Unuiĝintaj Ŝtatoj de Norda Ameriko”). Efektive la Esperantan nomon inspiris provoj enuzigi la vorton Usonian anstataŭ American (= “Usonano”) en la anglan lingvon komence de la 19a jc.
Venezuelo (Venezuela)
La nomo estis donita de la hispana ekspedicio de Alonso de Ojeda en la 15-a jarcento. Ekvidante pitoreskan vilaĝon ĉe la golfo Maracaibo, la alvenintoj nomis ĝin Venezuela, t.e. malgranda Venecio (i.a la ekspedicion partoprenis ankaŭ Amerigo Vespucci).
Eŭropo (Europa)
Albanio (Albânia)
En la lingvo de praloĝantoj de Mediteraneo alb/alp estas “montaro”. La nacilingva nomo – Shqipëria signifas “aglo”. Laŭ alia vidpunkto ĝi devenas de latina radiko albus – “blanka”, tiamaniere Albania estas “blanka lando”.
Andoro (Andorra)
Laŭ oficiala vidpunkto, la landnomo estis ricevita per la kunfandiĝo de du iberaj vortoj: ando – “supra” kaj ore – “fero”. Efektive, la lando estas riĉa je fero. Alia versio klarigas ĝin per keltaj vortoj: an – “blovi” kaj dor – “pordo”, kaj tiu lastas versio estas verŝajne la vera.
Aŭstrio (Áustria)
Malnova germana nomo estas Ostarrichi, kiu signifas “orienta lando”. De tie devenis la nunaj nomoj: Österreich – germane, kaj Austria – latine.
Belarusio (Belarus)
Signifas ‘blanka Rusio’.
Belgio (Bélgica)
Signifas “Lando de Belgoj”, kelta popolo konata per skriboj de Cezaro.
Britio (Grã-Bretanha)
Devenas de la tribonomo “britoj”.
Bulgario (Bulgária)
Devenas de la tribnomo “bulgaroj”.
Ĉeĥio (República Tcheca)
En la teritorio de la nuna Ĉeĥio de la 2a jc a.K. ekloĝis keltaj triboj de Boja. De tie venas latina nomo de la lando Bohemia kaj germana Böhmen. Mem la loĝantoj nomas ĝin Cechy.
Danio (Dinamarca)
Estis nomita laŭ ĝermana tribo la danoj. La dana Danmark prae signifis “lim-kampo de la Danoj”, do vere nomi nur Jutlandon.
Estonio (Estônia)
La indiĝenoj de tiu ĉi lando nomis sin kampuloj, la nomoj “estono” (esthes, aist) kaj “Estonio” (Eistland, Astland) devenas de antikvaj germanoj. La unua mencio pri la nomo Aestii apartenas al romana kronikisto Tacito en 100 a.K., kiu priskribis tribojn loĝantajn oriente de la ĝermanaj triboj. Aliaj diras, ke la nomo devenas de litova rivero. Skandinavaj sagaoj scias pri Estland kaj Eisr, kaj latinaj kronikoj rakontas pri Estia, Hestia, Estonia.
Finnlando (Finlândia)
En la finna lingvo Suomi. Vorton parencan al Suomi oni uzas ankaŭ en la lingvoj estona, latva kaj litova, dum en plimulto de aliaj lingvoj estas uzata vorto kun radiko simila al fin.
Estas diversaj hipotezoj pri deveno de la vorto Suomi, kiu origine signifis la sudokcidentan parton de la nuna Finnlando aŭ ties loĝanton. Oni vidis ĝian similecon ekz. al la finnaj vortoj suo ‘marĉo’ kaj suomu ‘skvamo’. Tiajn rilatojn oni pravigis ankaŭ per la simileco de finn al kelkaj hindeŭropaj, similsignifaj vortoj: ekz. la anglaj fen ‘akvokovrita tero, speco de marĉo’ kaj fin ‘naĝilo’ (kiun oni povas iel rilatigi al fiŝaj skvamoj).
Pli kredinda estas la hipotezo, ke la finnaj vortoj Suomi kaj Häme (unu historia provinco de Finnlando) kaj ankaŭ la vorto saami ‘sameo, lapono’ kaj ties variantoj, ĉiuj havas saman devenon. Ili originas en iu prabalta lingvo, kie la pravorto estis zeme aŭ ĵeme ‘tero malalta’. La diversaj nuntempaj formoj rezultas el regulaj sonŝanĝoj en interlingvaj pruntoj kaj repruntoj, kiuj okazadis dum jarmiloj. La origino de Suomi do troviĝas en hindeŭropa vorto, kiu signifis simple (specon de) tero. Parencoj de la pravorto ĵeme estas ekz. la nuntempa rusa zemlja aŭ la latina humus (kaj do niaj humo kaj humila estas kuzoj de Suomi).
Francio (França)
La landnomo devenas de la frankoj, unuiĝo de ĝermanaj triboj, kiuj konkeris Gaŭlion (la antikvan Francion). Malsamaj nomoj por Francio estas: Gallia (greka), Francogallia (latina), Fagguo (ĉina), Ranska (finna), Tsarf (juda), Valland (malnov-norvega), Bro-C’hall (bretona), Perancis (indonezia), Ufaransa (svahila).
Germanio (Alemanha)
Grekio (Grécia)
De Graeci, la latina nomo de tribo (graioi), kiuj loĝis en Italio en la 8a jc a.K. Poste tiel estis nomita la tuta helena popolo. La greka nomo Ellas, Ellada devenas de hellenes, komuna nomo de grekaj triboj, kiu siavice devenas de unu praulo Helene.
Hispanio (Espanha)
Ŝajnas, ke la nomo devenas de semida vorto span, signifanta ‘kaŝita’.
Hungario (Hungria)
Hungare – Magyarország, lando de la hungaroj (madjaroj). Alilingvaj nomoj devenas de la tribnomo ugroj: Wegry (pola), Vengrija (rusa), Uhorŝĉina (ukrajna), Hungaria (latina), k.c.
Antaŭ la jaro 220 Hungari estis granda federacio vivinta en Norda Ĉinio. La vorto devenis pli frue de ĉina patrina rivero Hun, kie unue naskiĝis hun-tribo, poste la hun-tribo miksiĝis kun diversaj gentoj, kaj naskiĝis la ĉino. Post kiam Hun-anoj fuĝintaj el centra Ĉinio translokigis sin en Nordan Ĉinion. La stepa gento aldonis al hun hom-sufikson -gari (gori, guri…). Ĝis nun en Norda Ĉinio la nacieca nomo ĝenerale kunmetas la sufikson, ekz. mon-goli, viguri, taguri, manĝuri… Hun-Federacio konsistis el diversaj triboj kaj gentoj, inter kiuj estis bulgar kaj maĝar. Bulgar lasis multajn loko-nomojn en Norda Ĉinio, kaj Maĝar lasis gravan vorton Maĝar koncernanta al paŝtista vesto kaj sidilo. Ĝis nun la vorto Maĝar estas baza vorto de la ĉina lingvo, kvankam oni scias ke la vorto maĝar devenis de antikva paŝtista nacieco. Tio sugestas ke la du Bulgar kaj Maĝar estis tre gravaj en Hungar-federacio en Norda Ĉinio.
lingvistika materialo laŭ ĉina lingvo: He = rivero Hu = lago, hungaro Haj = maro Hun = akvo kun koto Hon = inundo Huan = flava (china patrina rivero estas flava) Huan Di-o = china prapatro
Ni povas supozi ke hun-tribo devenis ĉe Flava Rivero en Centra Chinio…
Irlando (Irlanda)
Devenas de gaela nomoÉire (moderna version de la malnovgaela Ériu, nomo de mita princino) kaj la ĝermana sufikxo ‘land’, pro influo de la anglo-saksoj en Irlando. La latina nomo Hibernia, kimra – Iwerddon, bretona – Iwerzhon, eble indikas pri ligoj de pra-irlandanoj kun antikva loĝantaro de Iberio, t.e. nuntempa pirenea duoninsulo.
Islando (Islândia)
La nacilingva formo Ísland (ís “glacio” + land “lando”, do “Glacilando”) estas fonto por aliaj lingvoj. Nur ĉe la antikvaj latinoj estis malsama vorto – Thule, kiu ankaŭ uziĝis pri Groenlando. Hodiaŭ Thule estas Groenlanda urbo.
Italio (Itália)
La landnomo devenas de la italikaj triboj, kies unu parto latinoj konkeris la aliajn, kaj fondis la malnovan Roman ŝtaton. Laŭ alia versio, ĝi devenas de la latina vituli (“bovidoj”), filoj de taŭra dio. Tiel estas nomita italaj triboj de la grekoj.
Kroatio (Croácia)
De la popolnomo kroatoj.
Latvio (Letônia)
Probable la prauloj de la modernaj latvoj loĝis ĉe la bordoj de la rivero Lata aŭ Leta, kiu troviĝas en ĉirkaŭaĵo de Vilniuso. Antaŭ la 19a jc la regiono nomiĝis diverse: Lettland, Lotygola, Leththia aŭ Lothwa.
Litovio (Lituânia)
Latina formo de la vorto, Lituae, unue estis uzita en kronikoj en 1009. Sciencistoj en la 16a jc asociigis la nomon kun la latina vorto litus, aŭ tuboj — ebla referenco al ligna trumpeto, per kiu ludis la litovaj triboj. Modernaj sciencistoj pensas, ke “Litovio” povas origini de la rivernomo, sed ili ne trovas sufiĉajn argumentojn por pruvi la ekziston de tiu rivero.
Luksemburgo (Luxemburgo)
Makedonio (Macedônia)
De la antikva regiono en la Balkana Duoninsulo.
Malto (Malta)
Ekzistas kelkaj versio pri la origino de la landnomo: (a) Fenicia versio: Malat – “haveno” aŭ “rifuĝejo”; (b) Greka versio: Meli – “mielo”, Melta – “abelo”; (c) Araba versio: Malta – “nuda”.
Moldavio (Moldávia)
Nacilingve – Moldova estas la nomo de granda regiono en najbara Rumanio. Iam la rumania provinco kaj la nuna respubliko Moldavio estis unu lando.
Monako (Mônaco)
Laŭ legendo la fondiĝo de la urbo kaj princlando Monako estas ligita kun la nomo de Heraklo, kiu reveninte de Hispanio decidis ripozi ĉi tie, ĉe la Lazura Bordo. Ĝi estis nomita Portus Herculis Moniechi. La lasta vorto signifas “izolita”.
Nederlando (Holanda)
La signifo de Nederlando(j) estas malalta(j) lando(j). La enloĝantoj do nomiĝas nederlandanoj kaj ne nederoj.
Norvegio (Noruega)
Nacilingvaj formoj – Norge (bokmål), Noreg (nynorsk). De la pranorvega Norvegr “Nordena Vojo” – nomo donita, verŝajne, de la danoj.
Pollando (Polônia)
Origino necerta; laŭ la plej populara teorio la nomo (pollingve: Polska) devenas de la slava gento Polanie kiu loĝis en nuntempa Grandpolio. Nomo de la gento devenas de la vorto pole (kampo, kamparo) kaj oni suspektas ke la ĉefokupo de la loĝantoj estis terkultivado aŭ ili loĝis en senarbara teritorio (kompare kun aliaj gentoj).
Laŭ alia teorio, la landon de Polanie oni nomis simple kampara lando, kaj kiel nomo restis nur adjektivo kampara (polska estas tiu malnova adjektivo).
Portugalio (Portugal)
La landnomo devenas de la urbo Porto, kies antikva latina nomo estis Portus Galle, t.e. ‘haveno de galoj’ (nomo de kelta tribo). Latinoj ĝin nomis Lusitania.
Rumanio (Romênia)
Rumanlingve – România. Devenas de “Romanio”, la Romana Imperio.
Rusio (Rússia)
Laŭ unu versio, ĝi originas de la sveda rus, kiu signifis “enloĝanto”.
San-Marino (San-marino)
La nomo devenas de la Dalmaciano Marinus, kiu forkuris de sia hejmlando, ĉar oni subpremis lin pro lia fervoro al la Kristana kredo. En la nova loko li fondis preĝejon, kaj konstruis kastelon. Pli poste la eklezio anoncis lin sanktulo: Sankta Marino.
Slovakio (Eslováquia)
Nacilingve – Slovensko, verŝajne devenas de la popolnmo “slavoj”.
Slovenio (Eslovênia)
De la popolnomo slovenoj, kiu originas de la popolnomo “slavoj”.
Svedio (Suécia)
Svedlingve – Sverige – “Regno de la Svedoj”.
Ukrainio (Ucrânia)
Nacilingve – Ukraijna; en slavaj lingvoj korespondas al “limregiono”.
Vatikano (Vaticano)
Devenas de la samnoma monteto ĉe la bordo de la rivero Tibero, kie la Papo Eŭgeno 3a konstruis palacon (1150). La nomo de la monteto originas de vaticinatio – “profetaĵo”, “antaŭdiro”.
Azio (Ásia)
Armenio (Amênia)
La diversaj formoj de la landnomo devenas de la armenaj tribnomoj – arme, hajasa kaj suhme. En la eŭropaj lingvoj – Armenia k.s., nacilingve – Hajastan.
Azerbajĝano (Azerbaijão)
n la 9a jc a.K. sur la teritorio de la lando ekzistis Romana provinco Medio Atropatena aŭ simple Atropatena, laŭ la nomo de reganto. Ĝia misformita arabigita varianto estas Adrabadan, Aderbadagan, de kie venis nuna nomo Azerbajĝan.
Bangladeŝo (Bangladesh)
Nacilingve – Bangladesh, ‘lando de la bengaloj’.
Barato (índia)
La landnomo en la hinda lingvo, kaj en multaj aliaj Barataj lingvoj, estas Bharat. Ĝi devenas de la nomo de la Arja malnovhinda tribo baratoj, kiuj en la 6a jc a.K. kreis fortan ŝtaton. Ĝia internacie pli konata nomo “Hindio” (India k.s.) devenas de la rivero Indus (Sanskrite Sindhu ).
Birmo (Birmânia)
La nacilingva nomo, Myanma, devenas de la vortoj: mien – forta kaj ma – honora.
Butano (Butão)
La nacilingva nomo estas Dzongkha aŭ Druk Yul. La tibetanoj ĝin nomas Brug (Yul), Lho Brug, Mon.
Ĉinio (China)
Tiu nomo devenas de la dinastio Cin. La ĉinoj ĝin nomas Ĉungŭo, t.e. meza(j) ŝtato(j).
Filipinoj (Filipinas)
En 1542-45 ĉi tie albordiĝis ekspedicio de la hispano R. L. Villalovos, kiu donis nomon al la insuloj laŭ honoro de la hereda princo de Hispanio, Filipo.
Indonezio (Indonésia)
La nomo estis donita de germana vojaĝanto A. Bastien en 1884. En la greka lingvo Indos Nesos signifas “Hindaj insuloj”.
Japanio (Japão)
La japana nomo Nihon (aŭ Nippon) estas skribata per 2 ĉinaj signoj, de kie la unua signifas “suno”, kaj la dua – “radiko”. De tie oni prenis la simbolesprimon por Japanio: ‘La lando de la leviĝanta suno”. Eŭropajn nomojn oni ricevis per alia elparolo de tiuj signoj, pli simila al la Ĉina lego Riben. En la korea oni legas tiujn signojn kiel Ilbon.
Kartvelio (Geórgia)
Nacilingve – Sakartvelo, t.e. lando de kartveloj, de la antikva tribnomo – kartu, kardu, ĥaldu. Malsamaj nomoj de Kartvelio.
Koreio, Sud-Koreio, Nord-Koreio (Coréia)
Devenas de la nomo de mezepoka ŝtato Koryo (935-1392). La koreaj ĝin nomas ĝin Hangug (“lando de la koreoj”), kaj ankaŭ Ĉoson (“matena beleco” aŭ “lando de matena freŝeco”), Post ekrego de la Li-dinastio ĝi estis nomita Taehan.
Laoso (Laos)
Laŭ la nomo de unu el ĉefgentoj, la laŭoj (“lao”).
Maldivoj (Maldivas)
Sanskrite: mal – mil, diva – insulo.
Mongolio (Mongólia)
Laŭ la etnonomo mongoloj, konata laŭ ĉinaj fontoj (7-10 jc a.K.) kiel mengu, mengu-li, men-va. Aliaj nomoj: Menggu (ĉina); Sog Po, Sog Yul (tibeta); Mongoru (japana).
Nepalo (Nepal)
En la malnovhinda lingvo “lando ĉe malsupro de monto”.
Pakistano (Paquistão)
La landnomo en Urduo signifas “sankta lando”, “pura lando”.
Singapuro (Cingapura)
La landnomo en Sanskrito signifas “urbo de leono”: singha = “leono”, pore = “urbo”.
Tajlando (Tailândia)
Laŭ la nomo de la ĉefgento, la tajoj. La landnomo ŝanĝiĝis kelkfoje. De mezepoko ĝis 1939 ĝi nomiĝis Siamo (Siam, sanskrite Sayam – “malhelhaŭta”). La loĝantoj de lando mem nomis ĝin Muangtay – ‘lando de liberaj homoj’. De 1939 la oficiala nomo estas Thayland – “lando de la tajoj”. La vorto Thay signifas “libera”.
Vjetnamio (Vietnã)
La vorto viet estas vjetnama prononco de ĉina signo, kies signifoj estas “fore de”, “transiri”, “preteriri”. Tiel ĝi indikas landon fore de Ĉinio. La vorto nam signifas ‘suda’.