Poŭzalegro

Zamenhof dividiu o sistema básico para a formação dos nomes de países em Esperanto em duas partes.  Na primeira parte o radical indica a pessoa e é necessário adicionar o sufixo “-uj” para formar o nome do país:

O sistema básico

homo	lando
-0	-ujo
ital-o	Ital-ujo
franc-o	Franc-ujo
german-o	German-ujo
angl-o	Angl-ujo
ĉin-o	Ĉin-ujo
japan-o	Japan-ujo
egipt-o	Egipt-ujo

Na segunda parte, o radical indica o país e se adiciona o sufixo “-an”, para criar o nome da pessoa, que nasceu no país:

lando	homo
Brazil-o	brazil-ano
Uson-o	uson-ano
Kolombi-o	kolombi-ano
Pakistan-o	pakistan-ano
Indonezi-o	indonezi-ano
Kenj-o	kenj-ano
Sud-Afrik-o	sud-afrik-ano

O uso de “lando”

Pode-se usar o final “-lando”, em vez do sufixo “-uj”. Observe:

homo	lando
-o	-lando (-ujo)
pol-o	Pol-lando (Pol-ujo)
svis-o	Svis-lando (Svis-ujo)
skot-o	Skot-lando (Skot-ujo)
finn-o	Finn-lando (Finn-ujo)
dan-o	Dan-lando (Dan-ujo)

Teoricamente poder-se-ia usar o final “-lando” em todos os nomes de países (por exemplo: German-lando, Sved-lando, etc.), mas na prática não é muito comum ouvir essa forma. Esses nomes pertencem à primeira parte do sistema, onde o radical indica a pessoa e é adicionado o final “-lando” para formar o nome do país. Agora vejamos os exemplos:

lando	homo
-o	-ano
Irland-o	irland-ano
Island-o	island-ano
Nederland-o	nederland-ano

Esses nomes pertencem à segunda parte do sistema, onde  o radical indica o país e adiciona-se o sufixo “-an” para criar o nome da pessoa nascida nele. Nesses casos, “-lando” é parte essencial do radical, que não pode ser retirado.

O uso de “-ujo e -io”

homo	lando
-o	-io (-ujo)
ital-o	Ital-io (-ujo)
franc-o	Franc-io (-ujo)
german-o	German-io (-ujo)
angl-o	Angl-io (-ujo)
ĉin-o	Ĉin-io (-ujo)
japan-o	Japan-io (-ujo)
egipt-o	Egipt-io (-ujo)

Observe os exemplos abaixo:

homo	lando
-o	-ano
Kolombi-o	kolombi-ano
Ĉili-o	ĉili-ano
Siri-o	siri-ano
Indonezi-o	indonezi-ano
Aŭstrali-o	aŭstrali-ano
Niĝeri-o	niĝeri-ano
Liberi-o	liberi-ano

Esses exemplos pertencem  à segunda parte do sistema. O radical indica o país e é necessário adicionar o final “-ano” para criar o nome da pessoa, que nasceu lá; “-i” não é parte do final. Ele faz parte do radical e não se pode retirá-lo. Nesses exemplos, “-io” não substitui o final “-ujo”. Não se pode dizer “Kolombujo”, “Ĉilujo”, etc.

Landoj kun -(i)stano

Em alguns nomes de países, por influência das línguas nacionais, muitas pessoas usam o final “-stano” ou “-istano” ao invés de “-ujo”. Esses nomes geralmente pertencem  à parte I do sistema.

homo	lando
-o	-ujo / -(i)stano
afgan-o	Afgan-ujo/Afgan-istano
kazaĥ-o	Kazaĥ-ujo/Kazaĥ-stano
kirgiz-o	Kirgiz-ujo/Kirgiz-istano
kurd-o	Kurd-ujo/Kurd-istano
taĝik-o	Taĝik-ujo/Taĝik-istano
turkmen-o	Turkmenujo/Turkmen-istano
uzbek-o	Uzbek-ujo/Uzbek-istano

Mas há um nome de país, que pertence à parte II do sistema (porque não existe um povo, que se ĉame “pakoj”). O final “-istano” é parte do radical e não pode ser retirado:

lando	homo
-o	-ano
Pakistan-o	pakistan-ano

Nota: A Academia de Esperanto aceita o uso de ambos os sufixos, “-ujo” e “-io” . Há uma lista, publicada pela Academia (resolução número 12, de 04/05/2009), apresentando o nome dos países em Esperanto.

Nomoj de Landoj (Nome dos Países)

Eŭropa Unio (União Européia)

La oficiala listo estas ĉe (A lista oficial está em): Europa.eu

Flago (Bandeira)	Lando (País)	Ĉefurbo (Capital)
	Eŭropa Unio	–
	Aŭstrio	Vieno
	Belgio	Bruselo
	Bulgario	Sofio
	Ĉeĥio	Prago
	Danio	Kopenhago
	Estonio	Talino
	Finnlando	Helsinko
	Francio	Parizo
	Germanio	Berlino
	Grekio	Ateno
	Hispanio	Madrido
	Hungario	Budapeŝto
	Irlando	Dublino
	Italio	Romo
	Kipro	Nikozio
	Kroatio	Zagrebo
	Latvio	Rigo
	Litovio	Vilno
	Luksemburgo	Luksemburgo
	Malto	La-Valeto
	Nederlando	Amsterdamo
	Pollando	Varsovio
	Portugalio	Lisbono
	Rumanio	Bukareŝto
	Slovakio	Bratislavo
	Slovenio	Ljubljano
	Svedio	Stokholmo
	Unuiĝinta Reĝlando aŭ Britio	Londono

 Unuiĝintaj Nacioj (Nações Unidas)

La oficiala listo estas ĉe (A lista oficial está em): Un.org

Flago	Lando	Ĉefurbo
	Afganio	Kabulo
	Albanio	Tirano
	Alĝerio	Alĝero
	Andoro	Andoro Malnova
	Angolo	Luando
	Antigvo-Barbudo	Sankta Johano
	Argentino	Bonaero
	Armenio	Erevano
	Aŭstralio	Kanbero
	Aŭstrio	Vieno
	Azerbajĝano	Bakuo
	Bahamoj	Nasaŭo
	Bangladeŝo	Dako
	Barato	Nov-Delhio
	Barbado	Briĝurbo
	Barejno	Manamo
	Belgio	Bruselo
	Belizo	Belmopano
	Belorusio	Minsko
	Benino	Kotonuo / PortoNovo
	Birmo (Mjanmao)	Najpidavo (Pjinmano)
	Bocvano	Gaberono
	Bolivio	Lapaco / Sukro
	Bosnio kaj Hercegovino	Sarajevo
	Brazilo	Braziljo
	Britio (Unuiĝinta Reĝlando)	Londono
	Brunejo	Bandar-SeriBegavano
	Bulgario	Sofio
	Burkino	Vagaduguo
	Burundo	Buĵumburo
	Butano	Timbuo
	Centr-Afrika Respubliko	Bango
	Ĉado	Nĝameno
	Ĉeĥio	Prago
	Ĉilio	Santiago de Ĉilio
	Ĉinio	Pekino
	Danio	Kopenhago
	Domingo	San-Domingo
	Dominiko	Roseo
	Ebur-Bordo	Jamasukro
	Egiptio	Kairo
	Ekvadoro	Kito
	Emirlandoj (Unuiĝintaj Arabaj)	Abudabio
	Eritreo	Asmero (Asmaro)
	Estonio	Talino
	Etiopio	Adis-Abebo
	Fiĝio	Suvo
	Filipinoj	Manilo
	Finnlando	Helsinko
	Francio	Parizo
	Gabono	Liberurbo
	Gambio	Banĝulo
	Ganao	Akrao
	Germanio	Berlino
	Grekio	Ateno
	Grenado	Sankta Georgo
	Gujano	Georgurbo
	Gvatemalo	Gvatemalurbo
	Gvineo (Konakria)	Konakrio
	Gvineo Bisaŭa	Bisaŭo
	Gvineo Ekvatora	Malabo
	Ĝibutio	Ĝibuto
	Haitio	Portoprinco
	Hispanio	Madrido
	Honduro	Tegucigalpo
	Hungario	Budapeŝto
	Indonezio	Ĝakarto
	Irako	Bagdado
	Irano	Tehrano
	Irlando	Dublino
	Islando	Rejkjaviko
	Israelo	Jerusalemo
	Italio	Romo
	Jamajko	Kingstono
	Japanio	Tokio
	Jemeno	Sanao
	Jordanio	Amano
	Kaboverdo	Prajo
	Kamboĝo	Pnom-Peno
	Kameruno	Jaundeo
	Kanado	Otavo
	Kartvelio	Tbiliso
	Kataro	Daŭho
	Kazaĥio	Astano
	Kenjo	Najrobo
	Kipro	Nikozio
	Kirgizio	Biŝkeko
	Kiribato	Bairikio
	Kolombio	Bogoto
	Komoroj	Moronio
	Kongo (Respubliko Kongo)	Brazavilo
	Kongolando (Dem. Resp. Kongo)	Kinŝaso
	(Nord-)Koreio (Pop. Dem. Resp.)	Pjongjango
	(Sud-)Koreio (Respubliko de)	Seulo
	Kostariko	San-Joseo
	Kroatio	Zagrebo
	Kubo	Havano
	Kuvajto	Kuvajtubo
	Laoso	Vjentjano
	Latvio	Rigo
	Lesoto	Maseruo
	Libano	Bejruto
	Liberio	Monrovio
	Libio	Tripolo
	Liĥtenŝtejno	Vaduzo
	Litovio	Vilniuso
	Luksemburgo	Luksemburgo
	Madagaskaro	Antananarivo
	Makedonio	Skopjo
	Malajzio	Kuala-Lumpuro
	Malavio	Lilongvo
	Maldivoj	Maleo
	Malio	Bamako
	Malto	La-Valeto
	Maroko	Rabato
	Marŝaloj	Majuro
	Maŭricio	Port-Luizo
	Maŭritanio	Nuakŝoto
	Meksiko	Meksik-urbo
	(Federacio de) Mikronezio	Palikiro
	Moldavio (Moldava Respubliko)	Kiŝinevo
	Monako	Monako
	Mongolio	Ulanbataro
	Montenegro	Podgoriĉo / Cetinjo
	Mozambiko	Maputo
	Namibio	Vindhuko
	Nauro	Jareno
	Nederlando	Amsterdamo
	Nepalo	Katmando
	Niĝerio	Abuĝo
	Niĝero	Niameo
	Nikaragvo	Managvo
	Norvegio	Oslo
	Nov-Zelando	Velingtono
	Omano	Maskato
	Pakistano	Islamabado
	Palaŭo	Ngerelmudo (Melekeoko)
	Panamo	Panamurbo
	Papuo-Nov-Gvineo	Port-Moresbo (Konedobuo)
	Paragvajo	Asunciono
	Peruo	Limo
	Pollando	Varsovio
	Portugalio	Lisbono
	Ruando	Kigalio
	Rumanio	Bukareŝto
	Rusio	Moskvo
	Salomonoj	Honiaro
	Salvadoro	San-Salvadoro
	Samoo (Okcidenta)	Apio
	Sankta Kristofo kaj Neviso	Basetero
	Sankta Lucio	Kastrizo
	Sankta Vincento kaj la Grenadinoj	Kingstaŭno
	San-Marino	San-Marino
	Sao-Tomeo kaj Principeo	Sao-Tomeo
	Saŭda Arabio	Riado
	Sejŝeloj	Viktorio
	Senegalo	Dakaro
	Serbio	Beogrado
	Siera-Leono	Fritaŭno
	Singapuro	Singapuro
	Sirio	Damasko
	Slovakio	Bratislavo
	Slovenio	Ljubljano
	Somalio	Mogadiŝo
	Srilanko	Kolombo
	Sud-Afriko	Pretorio, Bloemfontein kaj Kaburbo
	Sudano (Norda)	Ĥartumo
	Sudano Suda	Jubo
	Surinamo	Paramaribo
	Svazilando	Mbabano kaj Lobambo
	Svedio	Stokholmo
	Svislando	Berno
	Taĝikio	Duŝanbo
	Tajlando	Bankoko
	Tanzanio	Dodomao
	Timoro Orienta	Dilo
	Togolando	Lomeo
	Tongo	Nukualofo
	Trinidado kaj Tobago	Portospeno
	Tunizio	Tunizo
	Turkio	Ankaro
	Turkmenio	Aŝĥabado
	Tuvalo	Funafutio
	Ugando	Kampalo
	Ukrainio	Kievo
	Urugvajo	Montevideo
	Usono	Vaŝingtono
	Uzbekio	Taŝkento
	Vanuatuo	Portvilao
	Venezuelo	Karakaso
	Vjetnamio	Hanojo
	Zambio	Lusako
	Zimbabvo	Hararo

Teritorioj Dependantaj de Aŭstralio

	Kokosinsuloj	Pulopanjango
	Herda kaj Makdonaldaj Insuloj
	Kristnaskinsulo	Setlemento
	Norfolkinsulo	Kingstono

Teritorioj Dependantaj de Britio

	Anglio	Londono
	Skotlando	Edinburgo
	Kimrio	Cardiff
	Nord-Irlando	Belfasto

Krondependaĵoj de la Brita Monarkio

	Aldernejo	Sankt-Ano
	Gernezejo	Sankt-Petro-Porto
	Hermo
	Ĵerzejo	Sankt-Heliero
	Manksinsulo	Duglaso
	Sarko

Britaj Transmaraj Teritorioj

	Akrotiro kaj Dekelio	Episkopo Kantonmento
	Angvilo	La-Valo
	Ascensiono	Ĝorĝtaŭno
	Bermudo	Hamiltono
	Brita Antarkta Teritorio	Rotero
	Brita Hindoceana Teritorio	Kampo Justico
	Britaj Virgulinsuloj	Rod-Taŭno
	Ĝibraltaro	Ĝibraltaro
	Falklandoj	Stanlejo
	Kejmanoj	Georgurbo
	Moncerato	Bradeso (eks. Plimuto)
	Pitkarna Insularo	Adamstaŭno
	Sankta Heleno	Ĵamestaŭno
	Sud-Georgio kaj Sud-Sandviĉinsuloj	Pinto de Reĝo Edvardo
	Tristano-da-Kuno	Edinburgo de la Sep Oceanoj
	Turkoj kaj Kajkoj	Kokborno

Teritorioj Dependantaj de Ĉinio

	Honkongo	Kaŭluno
	Makao	Makao

Teritorioj Dependantaj de Danio

	Ferooj	Torhaveno
	Gronlando	Nuko

Teritorioj Dependantaj de Francio

	Gvadelupo	Bas-Tero
	Franca Gviano	Kajeno
	Majoto	Mamutĝo
	Martiniko	Fordefranco
	Nov-Kaledonio	Numeo
	Polinezio Franca	Papeto
	Reunio	Sankta Deniso
	Sankta Bartolomeo	Gustavia
	Sankta-Marteno	Marigo
	Sankta-Pjero kaj Mikelono	Sankta-Pjero
	(Francaj) Sudaj Teritorioj	Saint-Pierre, Reunio
	Valiso kaj Futuno	Mata-Uto

Teritorioj Dependantaj de Hispanio

Kanarioj

La-Palmoj, Sankta-Cruzo

Teritorioj Dependantaj de Nederlando

	Arubo	Oranjestado
	Kariba Nederlando	Bonaire
	Kuracao	Vilemstado
	Sent-Martino	Filipsburgo

Teritorioj Dependantaj de Norvegio

	Buvetinsulo
	Svalbardo kaj Jan-Majen-Insulo	Longjarurbo

Teritorioj Dependantaj de Nov-Zelando

	Kukinsuloj	Avaruo
	Niuo	Alofo
	Tokelao	Fakaofo

Teritorioj Dependantaj de Portugalio

Madejro

Funĉalo

Teritorioj Dependantaj de Tanzanio

Zanzibaro

Zanzibarurbo

Teritorioj Dependantaj de Usono

	Gvamo	Agano
	Jonstonatolo
	Midvejinsuloj
	Nord-Marianoj	Saipano
	Puerto-Riko	San-Juano
	Usona Samoo	Pagopago
	Usonaj Virgulinsuloj	Ĉarlotamilio
	Vejkinsulo

Aliaj Ŝtatoj, aŭ Partoj de Aliaj Ŝtatoj (Outros Estados)

Ŝtatoj kiuj estas ne anoj en la Unuiĝintaj Nacioj, aŭ kies statuso estas kontestita. (Estados que não são membros da Organização das Nações Unidas, ou cujo estado é disputado).

	Abĥazio	Suĥumo
	Ĉednistrio	Tiraspolo
	Gagaŭzio	Komrato
	Kosovo	Priŝtino
	Naĥiĉevano	Naĥiĉevano
	Norda Kipro	Nikozio
	Palestino	Ramalaĥo
	Respubliko Montara Karabaĥo	Stepanakerto
	Saharo Okcidenta	Ajuno
	Sankta Monto Atos	Karieso
	Somalilando	Hargejso
	Sud-Osetio	Cĥinvalo
	Tajvano	Tajpeo
	Vatikano (Apostola Seĝo)	Vatikanurbo

Ameriko (América)

Argentino (Argentina)
En 1526 la itala esploristo Giovanni Caboto esploris la elfluejon de la rivero Paranao. Laŭ la opinio de tiu vojaĝanto ĉi tiu rivero fluis sur teritorio riĉa je arĝento. Pro tio ĝi estis nomita Río de la Plata (hispane río – rivero; plata – arĝento). Pli poste la nomo estis disvastigita sur la tuta lando, tamen laŭ la latina formo – argentum.

Bolivio (Bolívia)
Estis nomita laŭ la nomo de Sudamerika batalanto por sendependeco, Simón Bolívar.

Brazilo (Brasil)
La nomo estas donita pro la abundo de la multekostaj specoj de arboj kiu havas ruĝan lignon, kio en la lingvo de aborigenaj indianoj nomas Ibirapitanga kaj porgalanoj nomis Pau-Brasil, tiu estas, “Ligno Ruĝa kiel Fajro”.

Ekvadoro (Equador)
Landan teritorion trapasas la ekvatoro, de kie devenas la landnomo.

Haitio (Haiti)
En la lingvo de la karibaj indianoj haiti signifas “montara”.

Honduro (Honduras)
Estis malkovrita de Kolumbo en 1502. Hispane Hondura signifas ‘profundeco’, ĉar ĉe la bordoj de la lando, la akvo estas tre profunda.

Kanado (Canadá)
La nomo verŝajne devenas el kanata, kiu en la lingvo de la hurona tribo de indianoj signifas “vilaĝo”.

Kolombio (Colômbia)
La lando estis nomita pro Kolumbo.

Kostariko (Costa Rica)
Hispane Costa Rica signifas “riĉa bordo”.

Panamo (Panamá)
Origine ĉi tie estis indiana fiŝista vilaĝo, Panama, kies nomo signifas “multe da fiŝoj”. Moderna Panamo estis fondita en 1519 de la hispana soldato Pedro Arias Dávila.

Peruo (Perú)
La haipanaj soldatoj antikve nominejis Birú [biru] aŭ Berú [beru] al lando el sudo la Panamo.

Puerto-Riko (Porto Rico)
La origina setlejo de San-Juan estis fondita en 1508 sur la ĉefinsulo, sed en 1521 la nomo estis movita al la du najbaraj rokaj insuletoj. La setlejo unue nomiĝis Puerto Rico, t.e. “Riĉa Haveno”, kaj la ĉeflando – Juan Bautista (aŭ Johano la Baptisto). Post jarcentoj la du lokoj interŝanĝis siajn nomojn.

Usono (Estados Unidos)
La angla mallongigo USA devenas de la nuna ŝtatnomo United States of America (“Unuiĝintaj Ŝtatoj de Ameriko”), dum la Esperanta nomo devenas de antaŭe iafoje uzata varianto de tiu nomo United States of North America (“Unuiĝintaj Ŝtatoj de Norda Ameriko”). Efektive la Esperantan nomon inspiris provoj enuzigi la vorton Usonian anstataŭ American (= “Usonano”) en la anglan lingvon komence de la 19a jc.

Venezuelo (Venezuela)
La nomo estis donita de la hispana ekspedicio de Alonso de Ojeda en la 15-a jarcento. Ekvidante pitoreskan vilaĝon ĉe la golfo Maracaibo, la alvenintoj nomis ĝin Venezuela, t.e. malgranda Venecio (i.a la ekspedicion partoprenis ankaŭ Amerigo Vespucci).

Eŭropo (Europa)

Albanio (Albânia)
En la lingvo de praloĝantoj de Mediteraneo alb/alp estas “montaro”. La nacilingva nomo – Shqipëria signifas “aglo”. Laŭ alia vidpunkto ĝi devenas de latina radiko albus – “blanka”, tiamaniere Albania estas “blanka lando”.

Andoro (Andorra)
Laŭ oficiala vidpunkto, la landnomo estis ricevita per la kunfandiĝo de du iberaj vortoj: ando – “supra” kaj ore – “fero”. Efektive, la lando estas riĉa je fero. Alia versio klarigas ĝin per keltaj vortoj: an – “blovi” kaj dor – “pordo”, kaj tiu lastas versio estas verŝajne la vera.

Aŭstrio (Áustria)
Malnova germana nomo estas Ostarrichi, kiu signifas “orienta lando”. De tie devenis la nunaj nomoj: Österreich – germane, kaj Austria – latine.

Belarusio (Belarus)
Signifas ‘blanka Rusio’.

Belgio (Bélgica)
Signifas “Lando de Belgoj”, kelta popolo konata per skriboj de Cezaro.

Britio (Grã-Bretanha)
Devenas de la tribonomo “britoj”.

Bulgario (Bulgária)
Devenas de la tribnomo “bulgaroj”.

Ĉeĥio (República Tcheca)
En la teritorio de la nuna Ĉeĥio de la 2a jc a.K. ekloĝis keltaj triboj de Boja. De tie venas latina nomo de la lando Bohemia kaj germana Böhmen. Mem la loĝantoj nomas ĝin Cechy.

Danio (Dinamarca)
Estis nomita laŭ ĝermana tribo la danoj. La dana Danmark prae signifis “lim-kampo de la Danoj”, do vere nomi nur Jutlandon.

Estonio (Estônia)
La indiĝenoj de tiu ĉi lando nomis sin kampuloj, la nomoj “estono” (esthes, aist) kaj “Estonio” (Eistland, Astland) devenas de antikvaj germanoj. La unua mencio pri la nomo Aestii apartenas al romana kronikisto Tacito en 100 a.K., kiu priskribis tribojn loĝantajn oriente de la ĝermanaj triboj. Aliaj diras, ke la nomo devenas de litova rivero. Skandinavaj sagaoj scias pri Estland kaj Eisr, kaj latinaj kronikoj rakontas pri Estia, Hestia, Estonia.

Finnlando (Finlândia)
En la finna lingvo Suomi. Vorton parencan al Suomi oni uzas ankaŭ en la lingvoj estona, latva kaj litova, dum en plimulto de aliaj lingvoj estas uzata vorto kun radiko simila al fin.

Estas diversaj hipotezoj pri deveno de la vorto Suomi, kiu origine signifis la sudokcidentan parton de la nuna Finnlando aŭ ties loĝanton. Oni vidis ĝian similecon ekz. al la finnaj vortoj suo ‘marĉo’ kaj suomu ‘skvamo’. Tiajn rilatojn oni pravigis ankaŭ per la simileco de finn al kelkaj hindeŭropaj, similsignifaj vortoj: ekz. la anglaj fen ‘akvokovrita tero, speco de marĉo’ kaj fin ‘naĝilo’ (kiun oni povas iel rilatigi al fiŝaj skvamoj).

Pli kredinda estas la hipotezo, ke la finnaj vortoj Suomi kaj Häme (unu historia provinco de Finnlando) kaj ankaŭ la vorto saami ‘sameo, lapono’ kaj ties variantoj, ĉiuj havas saman devenon. Ili originas en iu prabalta lingvo, kie la pravorto estis zeme aŭ ĵeme ‘tero malalta’. La diversaj nuntempaj formoj rezultas el regulaj sonŝanĝoj en interlingvaj pruntoj kaj repruntoj, kiuj okazadis dum jarmiloj. La origino de Suomi do troviĝas en hindeŭropa vorto, kiu signifis simple (specon de) tero. Parencoj de la pravorto ĵeme estas ekz. la nuntempa rusa zemlja aŭ la latina humus (kaj do niaj humo kaj humila estas kuzoj de Suomi).

Francio (França)
La landnomo devenas de la frankoj, unuiĝo de ĝermanaj triboj, kiuj konkeris Gaŭlion (la antikvan Francion). Malsamaj nomoj por Francio estas: Gallia (greka), Francogallia (latina), Fagguo (ĉina), Ranska (finna), Tsarf (juda), Valland (malnov-norvega), Bro-C’hall (bretona), Perancis (indonezia), Ufaransa (svahila).

Germanio (Alemanha)

Grekio (Grécia)
De Graeci, la latina nomo de tribo (graioi), kiuj loĝis en Italio en la 8a jc a.K. Poste tiel estis nomita la tuta helena popolo. La greka nomo Ellas, Ellada devenas de hellenes, komuna nomo de grekaj triboj, kiu siavice devenas de unu praulo Helene.

Hispanio (Espanha)
Ŝajnas, ke la nomo devenas de semida vorto span, signifanta ‘kaŝita’.

Hungario (Hungria)
Hungare – Magyarország, lando de la hungaroj (madjaroj). Alilingvaj nomoj devenas de la tribnomo ugroj: Wegry (pola), Vengrija (rusa), Uhorŝĉina (ukrajna), Hungaria (latina), k.c.

Antaŭ la jaro 220 Hungari estis granda federacio vivinta en Norda Ĉinio. La vorto devenis pli frue de ĉina patrina rivero Hun, kie unue naskiĝis hun-tribo, poste la hun-tribo miksiĝis kun diversaj gentoj, kaj naskiĝis la ĉino. Post kiam Hun-anoj fuĝintaj el centra Ĉinio translokigis sin en Nordan Ĉinion. La stepa gento aldonis al hun hom-sufikson -gari (gori, guri…). Ĝis nun en Norda Ĉinio la nacieca nomo ĝenerale kunmetas la sufikson, ekz. mon-goli, viguri, taguri, manĝuri… Hun-Federacio konsistis el diversaj triboj kaj gentoj, inter kiuj estis bulgar kaj maĝar. Bulgar lasis multajn loko-nomojn en Norda Ĉinio, kaj Maĝar lasis gravan vorton Maĝar koncernanta al paŝtista vesto kaj sidilo. Ĝis nun la vorto Maĝar estas baza vorto de la ĉina lingvo, kvankam oni scias ke la vorto maĝar devenis de antikva paŝtista nacieco. Tio sugestas ke la du Bulgar kaj Maĝar estis tre gravaj en Hungar-federacio en Norda Ĉinio.

lingvistika materialo laŭ ĉina lingvo: He = rivero Hu = lago, hungaro Haj = maro Hun = akvo kun koto Hon = inundo Huan = flava (china patrina rivero estas flava) Huan Di-o = china prapatro

Ni povas supozi ke hun-tribo devenis ĉe Flava Rivero en Centra Chinio…

Irlando (Irlanda)
Devenas de gaela nomoÉire (moderna version de la malnovgaela Ériu, nomo de mita princino) kaj la ĝermana sufikxo ‘land’, pro influo de la anglo-saksoj en Irlando. La latina nomo Hibernia, kimra – Iwerddon, bretona – Iwerzhon, eble indikas pri ligoj de pra-irlandanoj kun antikva loĝantaro de Iberio, t.e. nuntempa pirenea duoninsulo.

Islando (Islândia)
La nacilingva formo Ísland (ís “glacio” + land “lando”, do “Glacilando”) estas fonto por aliaj lingvoj. Nur ĉe la antikvaj latinoj estis malsama vorto – Thule, kiu ankaŭ uziĝis pri Groenlando. Hodiaŭ Thule estas Groenlanda urbo.

Italio (Itália)
La landnomo devenas de la italikaj triboj, kies unu parto latinoj konkeris la aliajn, kaj fondis la malnovan Roman ŝtaton. Laŭ alia versio, ĝi devenas de la latina vituli (“bovidoj”), filoj de taŭra dio. Tiel estas nomita italaj triboj de la grekoj.

Kroatio (Croácia)
De la popolnomo kroatoj.

Latvio (Letônia)
Probable la prauloj de la modernaj latvoj loĝis ĉe la bordoj de la rivero Lata aŭ Leta, kiu troviĝas en ĉirkaŭaĵo de Vilniuso. Antaŭ la 19a jc la regiono nomiĝis diverse: Lettland, Lotygola, Leththia aŭ Lothwa.

Litovio (Lituânia)
Latina formo de la vorto, Lituae, unue estis uzita en kronikoj en 1009. Sciencistoj en la 16a jc asociigis la nomon kun la latina vorto litus, aŭ tuboj — ebla referenco al ligna trumpeto, per kiu ludis la litovaj triboj. Modernaj sciencistoj pensas, ke “Litovio” povas origini de la rivernomo, sed ili ne trovas sufiĉajn argumentojn por pruvi la ekziston de tiu rivero.

Luksemburgo (Luxemburgo)

Makedonio (Macedônia)
De la antikva regiono en la Balkana Duoninsulo.

Malto (Malta)
Ekzistas kelkaj versio pri la origino de la landnomo: (a) Fenicia versio: Malat – “haveno” aŭ “rifuĝejo”; (b) Greka versio: Meli – “mielo”, Melta – “abelo”; (c) Araba versio: Malta – “nuda”.

Moldavio (Moldávia)
Nacilingve – Moldova estas la nomo de granda regiono en najbara Rumanio. Iam la rumania provinco kaj la nuna respubliko Moldavio estis unu lando.

Monako (Mônaco)
Laŭ legendo la fondiĝo de la urbo kaj princlando Monako estas ligita kun la nomo de Heraklo, kiu reveninte de Hispanio decidis ripozi ĉi tie, ĉe la Lazura Bordo. Ĝi estis nomita Portus Herculis Moniechi. La lasta vorto signifas “izolita”.

Nederlando (Holanda)
La signifo de Nederlando(j) estas malalta(j) lando(j). La enloĝantoj do nomiĝas nederlandanoj kaj ne nederoj.

Norvegio (Noruega)
Nacilingvaj formoj – Norge (bokmål), Noreg (nynorsk). De la pranorvega Norvegr “Nordena Vojo” – nomo donita, verŝajne, de la danoj.

Pollando (Polônia)
Origino necerta; laŭ la plej populara teorio la nomo (pollingve: Polska) devenas de la slava gento Polanie kiu loĝis en nuntempa Grandpolio. Nomo de la gento devenas de la vorto pole (kampo, kamparo) kaj oni suspektas ke la ĉefokupo de la loĝantoj estis terkultivado aŭ ili loĝis en senarbara teritorio (kompare kun aliaj gentoj).

Laŭ alia teorio, la landon de Polanie oni nomis simple kampara lando, kaj kiel nomo restis nur adjektivo kampara (polska estas tiu malnova adjektivo).

Portugalio (Portugal)
La landnomo devenas de la urbo Porto, kies antikva latina nomo estis Portus Galle, t.e. ‘haveno de galoj’ (nomo de kelta tribo). Latinoj ĝin nomis Lusitania.

Rumanio (Romênia)
Rumanlingve – România. Devenas de “Romanio”, la Romana Imperio.

Rusio (Rússia)
Laŭ unu versio, ĝi originas de la sveda rus, kiu signifis “enloĝanto”.

San-Marino (San-marino)
La nomo devenas de la Dalmaciano Marinus, kiu forkuris de sia hejmlando, ĉar oni subpremis lin pro lia fervoro al la Kristana kredo. En la nova loko li fondis preĝejon, kaj konstruis kastelon. Pli poste la eklezio anoncis lin sanktulo: Sankta Marino.

Slovakio (Eslováquia)
Nacilingve – Slovensko, verŝajne devenas de la popolnmo “slavoj”.

Slovenio (Eslovênia)
De la popolnomo slovenoj, kiu originas de la popolnomo “slavoj”.

Svedio (Suécia)
Svedlingve – Sverige – “Regno de la Svedoj”.

Ukrainio (Ucrânia)
Nacilingve – Ukraijna; en slavaj lingvoj korespondas al “limregiono”.

Vatikano (Vaticano)
Devenas de la samnoma monteto ĉe la bordo de la rivero Tibero, kie la Papo Eŭgeno 3a konstruis palacon (1150). La nomo de la monteto originas de vaticinatio – “profetaĵo”, “antaŭdiro”.

Azio (Ásia)

Armenio (Amênia)

La diversaj formoj de la landnomo devenas de la armenaj tribnomoj – arme, hajasa kaj suhme. En la eŭropaj lingvoj – Armenia k.s., nacilingve – Hajastan.

Azerbajĝano (Azerbaijão)

n la 9a jc a.K. sur la teritorio de la lando ekzistis Romana provinco Medio Atropatena aŭ simple Atropatena, laŭ la nomo de reganto. Ĝia misformita arabigita varianto estas Adrabadan, Aderbadagan, de kie venis nuna nomo Azerbajĝan.

Bangladeŝo (Bangladesh)

Nacilingve – Bangladesh, ‘lando de la bengaloj’.

Barato (índia)

La landnomo en la hinda lingvo, kaj en multaj aliaj Barataj lingvoj, estas Bharat. Ĝi devenas de la nomo de la Arja malnovhinda tribo baratoj, kiuj en la 6a jc a.K. kreis fortan ŝtaton. Ĝia internacie pli konata nomo “Hindio” (India k.s.) devenas de la rivero Indus (Sanskrite Sindhu ).

Birmo (Birmânia)
La nacilingva nomo, Myanma, devenas de la vortoj: mien – forta kaj ma – honora.

Butano (Butão)
La nacilingva nomo estas Dzongkha aŭ Druk Yul. La tibetanoj ĝin nomas Brug (Yul), Lho Brug, Mon.

Ĉinio (China)
Tiu nomo devenas de la dinastio Cin. La ĉinoj ĝin nomas Ĉungŭo, t.e. meza(j) ŝtato(j).

Filipinoj (Filipinas)
En 1542-45 ĉi tie albordiĝis ekspedicio de la hispano R. L. Villalovos, kiu donis nomon al la insuloj laŭ honoro de la hereda princo de Hispanio, Filipo.

Indonezio (Indonésia)
La nomo estis donita de germana vojaĝanto A. Bastien en 1884. En la greka lingvo Indos Nesos signifas “Hindaj insuloj”.

Japanio (Japão)
La japana nomo Nihon (aŭ Nippon) estas skribata per 2 ĉinaj signoj, de kie la unua signifas “suno”, kaj la dua – “radiko”. De tie oni prenis la simbolesprimon por Japanio: ‘La lando de la leviĝanta suno”. Eŭropajn nomojn oni ricevis per alia elparolo de tiuj signoj, pli simila al la Ĉina lego Riben. En la korea oni legas tiujn signojn kiel Ilbon.

Kartvelio (Geórgia)
Nacilingve – Sakartvelo, t.e. lando de kartveloj, de la antikva tribnomo – kartu, kardu, ĥaldu. Malsamaj nomoj de Kartvelio.

Koreio, Sud-Koreio, Nord-Koreio (Coréia)
Devenas de la nomo de mezepoka ŝtato Koryo (935-1392). La koreaj ĝin nomas ĝin Hangug (“lando de la koreoj”), kaj ankaŭ Ĉoson (“matena beleco” aŭ “lando de matena freŝeco”), Post ekrego de la Li-dinastio ĝi estis nomita Taehan.

Laoso (Laos)
Laŭ la nomo de unu el ĉefgentoj, la laŭoj (“lao”).

Maldivoj (Maldivas)
Sanskrite: mal – mil, diva – insulo.

Mongolio (Mongólia) 
Laŭ la etnonomo mongoloj, konata laŭ ĉinaj fontoj (7-10 jc a.K.) kiel mengu, mengu-li, men-va. Aliaj nomoj: Menggu (ĉina); Sog Po, Sog Yul (tibeta); Mongoru (japana).

Nepalo (Nepal)
En la malnovhinda lingvo “lando ĉe malsupro de monto”.

Pakistano (Paquistão)
La landnomo en Urduo signifas “sankta lando”, “pura lando”.

Singapuro (Cingapura)
La landnomo en Sanskrito signifas “urbo de leono”: singha = “leono”, pore = “urbo”.

Tajlando (Tailândia)
Laŭ la nomo de la ĉefgento, la tajoj. La landnomo ŝanĝiĝis kelkfoje. De mezepoko ĝis 1939 ĝi nomiĝis Siamo (Siam, sanskrite Sayam – “malhelhaŭta”). La loĝantoj de lando mem nomis ĝin Muangtay – ‘lando de liberaj homoj’. De 1939 la oficiala nomo estas Thayland – “lando de la tajoj”. La vorto Thay signifas “libera”.

Vjetnamio (Vietnã)
La vorto viet estas vjetnama prononco de ĉina signo, kies signifoj estas “fore de”, “transiri”, “preteriri”. Tiel ĝi indikas landon fore de Ĉinio. La vorto nam signifas ‘suda’.

 

El la retejo HR Idiomas